Πεζοδρομιακός Ρομαντισμός στα ελληνικά
‘80’s!
Δυο εκ των παλαιότερων Ελλήνων skinheads, οι ΒΠ και ΚΝ, παραχωρούν συνέντευξη στον Σταμάτη
Υπήρξε
αναμφίβολα μια από τις μικρότερες κοινότητες ακροατών του σκληρού ήχου, κατά
την δεκαετία του ’80 στην χώρα μας. Ωστόσο, αντιστρόφως ανάλογη ήταν η προσοχή
που προσέλκυσε. Οι Έλληνες ακροατές του Oi!, οι skinheads δηλαδή, πρέπει να έδωσαν τις
περισσότερες συνεντεύξεις σε μη μουσικά έντυπα της δεκαετίας του ’80 από τους
υποστηρικτές των υπόλοιπων ρευμάτων της rock. Δύσκολο να συμπεράνουμε γιατί
συνέβη αυτό, έχοντας μάλιστα στο νου ότι τα ελληνικά Oi! συγκροτήματα ήταν ελάχιστα. Το
επιθετικό για τα τότε δεδομένα στυλ τους; Οι πολιτικές τους ιδέες; Οι cult δηλώσεις τους στις συνεντεύξεις,
που έδιναν την ευκαιρία στους δημοσιογράφους να πουλήσουν την εικόνα των
«αδίστακτα βίαιων» την οποία τους είχαν φιλοτεχνήσει; Ήταν άραγε αυτοί οι λόγοι της
ιδιότυπης δημοσιότητάς τους; Κανείς δεν είναι σε θέση να απαντήσει με
βεβαιότητα. Προκειμένου να αναζητήσουμε κάποιες απαντήσεις συζητήσαμε με δυο
απ’ τους παλαιότερους Έλληνες skins
για εκείνη την εποχή.
Τώρα, που τα παλιά πάθη έχουν καταλαγιάσει, ίσως μπορέσουν οι νεότεροι,
διαβάζοντας την παρακάτω συνέντευξη, να αποκτήσουν μια πιο καθαρή εικόνα για το
τί όντως συνέβαινε στα ελληνικά rock
δρώμενα κατά την
δεκαετία του ’80.
1
) Πότε εμφανίζεται για πρώτη φορά το μουσικό ρεύμα του Oi! στην Ελλάδα;
ΒΠ)
Από το 1977 υπάρχει στην Ελλάδα το punk. Την χρονιά 1979-80 εμφανιστήκαμε και οι πρώτοι
Έλληνες skinheads.
ΚΝ)
Οι περισσότεροι Έλληνες skins
είχαν
περάσει από την «φάση» του punk.
Ήταν, δηλαδή, πάνκηδες το 1977. Κάποιοι άλλοι είχαν ως αφετηρία το hard rock και μεταπήδησαν στο Oi! από το
1980 κι έπειτα.
2
) Εσείς πότε γίνατε μέλη της κοινότητας των ακροατών του Oi!;
ΒΠ)
Εγώ ήμουν πάνκης από το 1977. Το 1979, μαζί με ελάχιστους Έλληνες punks, έγινα skinhead.
ΚΝ)
Εγώ έγινα μέλος της ελληνικής κοινότητας των ακροατών του Oi! το 1983.
3)
Θυμάστε τους λόγους που σας έκαναν να πάρετε αυτή την απόφαση;
ΒΠ) Με τράβηξε το μαχητικό πνεύμα. Μουσικά δεν υπήρχαν ουσιαστικές διαφορές
από το punk,
που ούτως ή άλλως προτιμούσα να ακούω. Ωστόσο η κουλτούρα του skinhead φάνταζε στα μάτια μου
περισσότερο έντονη. Ήταν εχθρική προς τα ναρκωτικά και πρόκρινε την γυμναστική.
Μου ταίριαζε πολύ αυτό.
ΚΝ)
Εμένα Σταμάτη με έφερε στο Oi!
η μουσική. Δεν ξεκίνησα ως πάνκης. Ήμουν ροκάς και κάποια στιγμή η τραχιά
μουσική ταυτότητα αυτού του άτεχνου αλλά γεμάτου δύναμη rock’n’roll με
συνεπήρε. Κόλλησε στα αυτιά μου ιδανικά! Αλλά και η μαχητική κουλτούρα, εξίσου.
Όπως και η ρομαντική αντικοινωνικότητά του. Τέλος, μου ταίριαζε και το ταξικό
υπόβαθρο της κουλτούρας των skinheads.
4) Πώς
έγινε ο διαχωρισμός ανάμεσα σε punks
και skinheads
στην Ελλάδα;
ΒΠ)
Αρχικά υπήρχε η λεγόμενη street
τάση
στις μουσικές κουλτούρες της νεολαίας. Σε αυτή την τάση συνυπήρχαμε skins, punks, ροκαμπιλάδες και mods. Παράλληλα με εμάς υπήρχαν και οι
ακροατές του hard
rock.
Αυτοί μαζεύονταν στον Άρη, ένα νυχτερινό μαγαζί που βρισκόταν στην Πλάκα. Οι «street» πηγαίναμε στην Αρετούσα και οι
ακροατές του new
wave
στο
Mad,
τα οποία ήταν clubs
που
βρίσκονταν επίσης στην Πλάκα. Αλλά πηγαινοερχόμασταν άπαντες και στα τρία
στέκια. Όλα αυτά τελειώνουν το 1983, όταν και ξεκινά η συστηματική απόπειρα να
περιθωριοποιηθεί το punk/Oi! και το hard rock/heavy metal στην
Ελλάδα. Εκείνη την περίοδο άρχισαν να κλείνουν και τα rock στέκια
στην Πλάκα. Το 1983 ήταν η χρονιά που στην κοινότητα των Ελλήνων skinheads εμφανίστηκαν
αρκετά νέα μέλη, τα οποία εμφορούνταν από εθνικιστικές ιδέες.
ΚΝ)
Μέχρι το 1982-83 η βασική διαφοροποίηση ανάμεσα στους Έλληνες punks και
skinheads
ήταν το ντύσιμο. Κατά τα άλλα ακούγαμε όλοι Infa Riot, Sham 69, Cock Sparrer, 4 Skins, Last Resort,
Angelic Upstarts. Υπήρχε και μια πολιτική διαφοροποίηση, η
οποία ακόμη ήταν αδιόρατη. Οι περισσότεροι skins είχαν εθνοκεντρικές προσεγγίσεις
και οι πάνκηδες αριστερές ή αναρχικές. Αλλά όλα αυτά ήταν ακόμη σε ένα πολύ
ήπιο και εμβρυακό, θα έλεγα, επίπεδο. Δεν αποτελούσαν κεντρικά στοιχεία της
ταυτότητάς μας. Οι παρέες ήταν κοινές. Όλοι μαζί στην «street» φάση. Ο διαχωρισμός ξεκίνησε το
1983 και ολοκληρώθηκε το 1985. Οι νέες γενιές που εμφανίζονταν βίωσαν εξαρχής
ένα κλίμα αντιπαλότητας. Και αυτό τις επηρέασε στην συνέχεια. Πάντως πιστεύω ότι η ενδυνάμωση της εθνικιστικής τάσης στο ελληνικό Oi! κίνημα ήταν, σε κάποια βαθμό,
δικαιολογημένη. Οι παλιοί θυμόμασταν με πόσο μένος διωκόταν το rock, το punk και
το heavy
metal
απ’ όλες σχεδόν τις μαρξιστικές οργανώσεις κατά την δεκαετία του ’70. Τότε,
μάλιστα, που ο μαρξισμός αποτελούσε κυρίαρχη τάση στα ελλαδικά πολιτισμικά
δρώμενα. Τότε που η δύναμη των υποστηρικτών του ήταν τεράστια, περιέγραφαν το rock ως
μια παρακμιακή πολιτιστική έκφραση του καπιταλισμού!! Θυμάμαι ακόμη το πώς
αντιμετώπιζαν οι μαρξιστές όχι μόνο τους ακροατές των πιο σκληρών ρευμάτων,
αλλά κι εκείνους που άκουγαν πασίγνωστα συγκροτήματα όπως οι Doors. Κι ενώ συνέβαιναν όλα αυτά, μέσα
σε δυο-τρία χρόνια, όταν αντιλήφθηκαν ότι το νεολαιίστικο κίνημα του rock στην
Ελλάδα δεν γινόταν να αντιμετωπιστεί με τέτοιες προσεγγίσεις, οι αριστερές οργανώσεις άλλαξαν άρδην
συμπεριφορά κι άρχισαν να επιδίδονται σε ένα ιδιότυπο hijacking! Δεν υπήρχε εκδήλωση
μαρξιστικού κόμματος που να μην ήταν καλεσμένα ελληνικά rock και punk συγκροτήματα! Από εκεί που μας
κατηγορούσαν, πλέον, προσπαθούσαν να μας καπελώσουν. Ήθελαν να γίνουν οι
κουμανταδόροι του ελληνικού rock
κινήματος!!
Κάποια δικά μας παιδιά χαμήλωσαν τους τόνους και ακολούθησαν αυτή την τάση.
Κάποιοι άλλοι αντέδρασαν και βρήκαν καταφύγιο στον εθνικισμό.
ΒΠ)
Αυτό, όμως, συνέβη λόγω αυθόρμητων πρωτοβουλιών. Δεν υπήρχε κάποιος
εθνικιστικός φορέας για να υποδαυλίσει την όλη τάση. Πρώτα αποκρυσταλλώθηκε ένα
συμπαγές εθνικιστικό ρεύμα μέσα στους κόλπους του ελληνικού Oi! και μετά εμφανίστηκαν εθνικιστικά
κόμματα και οργανώσεις για να ζητήσουν συνεργασία.
5) Όταν έγινε ο διαχωρισμός των Ελλήνων skinheads από τους εκφραστές των υπόλοιπων «street» ρευμάτων, ισχύει η φήμη ότι
περάσαμε σε μια εποχή πεζοδρομιακών συγκρούσεων με πολιτικές αποχρώσεις;
ΒΠ)
Κάπου στα 1981 σκινάδες, punks,
ροκάδες και αναρχικοί συγκρουόμασταν στην πλατεία Εξαρχείων με δυνάμεις της
αστυνομίας. Το 1985 όλα αυτά είχαν αλλάξει. Το ελληνικό skinhead κίνημα
είχε γίνει εθνικιστικό. Όχι εξολοκλήρου, όμως στον μεγαλύτερο βαθμό. Το punk, αντίθετα, απορροφήθηκε από τον
αναρχισμό –αν και οι punks
δεν
ήταν πάντοτε αποδεκτοί από τους παλαιότερους αναρχικούς.
ΚΝ)
Πράγματι δεν ήταν όλοι οι Έλληνες skins εθνικιστές, ακόμη και
το 1985. Δεν θα ξεχάσω, επίσης, ένα σημαντικό γεγονός εκείνης της χρονιάς.
Κοντά στο Καλλιμάρμαρο ήταν το Bright
Shoe,
ένα στέκι της εποχής. Το καλοκαίρι του ’85 μαζευτήκαμε εκεί σχεδόν όλοι οι
Αθηναίοι skinheads
και
πραγματοποιήσαμε μια συνέλευση. Το θέμα που είχε προκύψει ήταν το εξής. Τόσο το
κόμμα της ΕΠΕΝ όσο και η μικρή τότε οργάνωση της Χρυσής Αυγής ζητούσαν να
ενσωματωθεί το Oi!
κίνημα στις τάξεις τους. Μετά από μια αξέχαστη συζήτηση οι συντριπτικά
περισσότεροι αποφασίσαμε να παραμείνουμε ανένταχτοι και να κρατήσουμε το Oi! στην αρχική, αυτόνομα
πεζοδρομιακή του παρουσία. Υπήρξαν, όμως, και ορισμένοι που προσχώρησαν στις δυο
οργανώσεις. Αλλά οι πιο πολλοί από αυτούς αποχώρησαν σύντομα. Ελάχιστοι από
εκείνους τους skins
είχαν μακροχρόνια παρουσία σε κάποιο κόμμα. Από εκεί και πέρα συγκρούσεις με
πολιτικό υπόβαθρο, στις οποίες οι skins εκφράζαμε μια
εθνοκεντρική τάση, υπήρξαν. Αλλά σε καμία περίπτωση τόσες όσες θέλουν οι
μεταγενέστερες φήμες. Γενικά, κατά την δεκαετία του ’80 υπήρχαν πολλοί λόγοι
για να συγκρουστούν νεανικές ομάδες. Η πολιτική ήταν απλώς μια από αυτές. Όχι η
κύρια.

6)
Ανάμεσα σε όσους skinheads
δεν ενταχθήκατε σε κάποιο κόμμα, υπήρχαν ιδεολογικές ή άλλες διαφορές;
ΚΝ) Οι περισσότεροι ήμασταν ανιδιοτελείς
πατριώτες. Ορισμένους δεν θα τους χαρακτήριζα ως ιδιαιτέρως πολιτικοποιημένους.
Απλώς είχαν πατριωτικά συναισθήματα και κάποιες εθνικιστικές επιρροές στην πολιτική
τους σκέψη, χωρίς όμως αυτές να συνιστούν ένα συγκροτημένο ιδεολογικό σύνολο.
Κάποιοι άλλοι ήταν πράγματι συνειδητοποιημένοι εθνικιστές.
7) Υπάρχει μια φήμη ότι το Oi!
κίνημα υποχώρησε στην Ελλάδα μετά από μια άγρια συμπλοκή με σοβαρούς τραυματισμούς,
η οποία έλαβε χώρα το 1987 σε μια συναυλία στο Θησείο; Ισχύει κάτι τέτοιο;
ΒΠ)
Είναι υπερβολή. Το περιστατικό δεν έγινε όπως γράφουν σήμερα ορισμένοι στο
διαδίκτυο. Επρόκειτο για έναν τυπικό τσακωμό από τους συνηθισμένους της
δεκαετίας του ’80, που δυστυχώς πήρε σοβαρές διαστάσεις. Ωστόσο, σε καμιά
περίπτωση δεν είχε μουσικό ή πολιτικό υπόβαθρο. Οι Έλληνες skins εκείνης της εποχής γνωρίζαμε κόσμο
απ’ όλα τα μουσικά και τα ιδεολογικά ρεύματα της νεολαίας. Ποτέ δεν ήμασταν
κάτι αυτονομημένο, ούτε κάποιοι που τσακωνόμασταν με όλους τους άλλους. Αυτά είναι
χοντροκομμένα ψέματα. Το συγκεκριμένο περιστατικό παρουσιάστηκε ως υποτιθέμενη
πολιτική σύγκρουση για να στιγματιστούμε οι skinheads.
ΚΝ)
Έτσι ακριβώς! Δεν υπήρχε κανένα πολιτικό ή μουσικό υπόβαθρο σε εκείνο το
συμβάν.
8)
Δεν αποκαθήλωσε, όμως, τρόπον τινά, την εικόνα του άτρωτου πεζοδρομιακού «σκινά»
εκείνο το επεισόδιο;
ΒΠ)
Όχι, γιατί δεν υπήρξε εκείνη την εποχή κάτι τέτοιο. Αυτή είναι μια εικόνα που
δημιουργήθηκε από οργανωμένα πολιτικά συμφέροντα.
ΚΝ)
Ασφαλώς και ήμασταν υπολογίσιμοι στον δρόμο και προκαλούσαμε δέος την δεκαετία
του ‘80. Αλλά και στις υπόλοιπες κοινότητες, στους ακροατές του heavy metal κυρίως,
υπήρχαν αντίστοιχες περιπτώσεις. Ποτέ δεν υπήρξαμε ο μοναδικός και ο απόλυτος
«φόβος και τρόμος» των νέων της εποχής. Φασαρίες γίνονταν και στις άλλες
κοινότητες. Απλώς εμείς παρουσιαζόμασταν ως οι «κακοί της υπόθεσης» από φορείς
που είχαν πολιτικά συμφέροντα να το κάνουν. Και, δυστυχώς, κάποιοι «σκινάδες» τσίμπησαν το δόλωμα και προσπάθησαν να ανταποκριθούν σε αυτή την
κατασκευασμένη εικόνα του «απομονωμένου κακού», που φιλοτέχνησαν τα
εξουσιαστικά media.
Από την άλλη, βέβαια, με αυτή τους την επιλογή κατάφεραν να γίνουν διάσημοι στους κύκλους της νεολαίας μέσα από
φωτογραφίες και συνεντεύξεις τους στον τύπο της εποχής.
9)
Skinheads
και γήπεδο;
ΒΠ)
Στενή σχέση. Οι πιο πολλοί πηγαίναμε γήπεδο. Αλλά είναι λάθος να ταυτίζονται οι
Έλληνες skinheads
της
δεκαετίας του ’80 με τον χουλιγκανισμό. Όπως θυμάσαι κι εσύ Σταμάτη, οι
χεβυμεταλάδες αποτελούσατε τον κορμό των οπαδικών δρώμενων στην Ελλάδα για
πολλά χρόνια.
ΚΝ)
Υπήρχε συμμετοχή των «σκινάδων» στα οπαδικά «σκηνικά», αλλά οι χεβυμεταλάδες
ήσασταν περισσότεροι.
10)
Όταν έκλεισαν τα νυκτερινά καταστήματα στην Πλάκα, ποια ήταν τα νέα στέκια για
τους ακροατές του Oi!;
ΒΠ)
Μαζευόμασταν τα πρωινά του Σαββάτου και της Κυριακής στο Clock, στο Μοναστηράκι. Και μετά
βολτάραμε στην Πλάκα, στο Θησείο. Τα βράδια πηγαίναμε στο «γκοθάδικο», το Rebound, και στην Rainbow, στην Δάφνη.
ΚΝ)
Πριν το ’85 συχνάζαμε στην pub Iron,
στον Άγιο Δημήτριο. Εκεί γινόταν χαμός! Είχαμε πολύ συχνά φασαρίες. Αλλά δεν
τις προκαλούσαν μόνο οι skins.
Για καφέ πηγαίναμε στο Bright
Shoe.
ΒΠ)
Το Mad,
όταν έφυγε από την Πλάκα, μεταφέρθηκε στην λεωφόρο Συγγρού. Το ακολουθήσαμε κι
έγινε στέκι μας για αρκετό καιρό. Αλλά σταματήσαμε να πηγαίνουμε μετά από μια
χοντρή φασαρία.
11) Άλλα μαγαζιά της εποχής που συχνάζατε χωρίς να είναι αποκλειστικά punk-Oi! στέκια;
ΒΠ)
Το Dragonfly
στην
οδό Ακαδημίας. Ήταν εξαιρετικό κατάστημα. Καφέ και δισκοπωλείο, ταυτόχρονα. Το Paranoid, που ήταν ένα ημιυπόγειο
στην λεωφόρο Βουλιαγμένης. Εκεί εμφανιζόταν η μπάντα Παρθενογένεση στα τέλη
της δεκαετίας του ’70. Ήταν το πρώτο, ίσως, ελληνικό συγκρότημα που έπαιζε dark wave με
ηλεκτρονικά στοιχεία στον ήχο του. Επίσης το Best ήταν
μια καφετέρια στην Ηλιούπολη, στην οποία προβάλλονταν video με
ζωντανές εμφανίσει punk
και
goth
συγκροτημάτων. Στο Best είδα για πρώτη φορά live εμφάνιση των Madness, με skinheads οπαδούς
στην αρένα.
KN)
Να μην ξεχάσουμε και το κατάστημα ηλεκτρονικών παιχνιδιών της Βιβής, στον σταθμό
του ηλεκτρικού της Καλλιθέας. Εκεί μαζεύονταν ακροατές απ’ όλα τα ρεύματα του
σκληρού ήχου. Εκεί όπου γνώρισα εσένα Σταμάτη και πολλά ακόμη παιδιά από την γενιά των
σημερινών σαρανταπεντάρηδων.
Διαβάστε την συνέχεια της συνέντευξης
στο 2ο τεύχος της νέας περιόδου του περιοδικού Φανταστική Λογοτεχνία. Το 2ο τεύχος της Φανταστικής Λογοτεχνίας φέρει τον τίτλο «Η ιδεολογία του μύθου» και
μπορείτε να το προμηθευτείτε από τα παρακάτω καταστήματα
Αθήνα
Πολιτεία (Ασκληπιού1-3), Πρωτοπορία (Γραβιάς 3), Comiconshop (Σόλωνος 128), Βιβλιοπωλείο Πατάκη (Ακαδημίας 65), Αλληλεγγύη των φίλων (Χαριλάου Τρικούπη
14),Metalera (Εμ. Μπενάκη 22)
Περίπτερα
διανομής τύπου
Πανεπιστημίου 39, ακριβώς απέναντι από
την Εθνική Βιβλιοθήκη και μπροστά από την στοά Νικολούδη
Θεσσαλονίκη
Πρωτοπορία (Λεωφ. Νίκης 3)
Πάτρα
Πρωτοπορία (Γεροκωστοπούλου 31)